Anglo Boere oorloë – Shepstone

*
Sir Theophilus Shepstone was ‘n Britse staatsman wat verantwoordelik was vir die anneksasie van Transvaal vir Brittanje in 1877.    Transvaal was nie die enigste gebied wat deurgeloop het nie.  Alvorens hul die Boere Republieke getakel het, het hul eers al die ander gebiede afgeneem en geannekseer. Shepstone is gebore te Westbury-on-Trym naby Bristol, Engeland. Toe hy drie jaar oud was, het sy pa, ds William Theophilus, na die Kaapkolonie geëmigreer. Jong Shepstone is opgevoed by die inheemse sendingstasies waar sy pa gewerk het, en die seun het vaardighede in die inheemse tale van Suid-Afrika verwerf, ‘n omstandigheid wat sy loopbaan bepaal het.

*

Goud en diamante wat wink om oorlog te maak teen ‘n handjievol Boere en hul families.   Britte het die apartheid wetgewings gemaak maar die blaam word op veral die Boere se nageslagte geplaas.   Shepstone het die apartheidswetgewings begin, in samewerking met hoofmanne in reservaat en kroongebiede asook die Rhodes 1894 wetgewings.

Shepstone and ABW

Shepstone –  Natal, roots of segregation

Commonwealth and suppression by British Colonialism

Apartheid 1854

Jan Smuts – Churchill –  Rhodes –  apartheid  : British rules

*

(8 Januarie 1817 – 23 Junie 1893)

‘n Moeilikheidmaker – besluit maar self, want dis wat geskryf word oor hom en ander wat die oorloë aangehits het.   Maar daar is ook aan hom ‘voorgeskryf’ wat om te doen wat hy uitgevoer het, veral om ‘n federasie tot stand te bring.  Dit was in die strewe na daardie doel dat Shepstone in April 1877 die ZAR vir Groot-Brittanje geannekseer het as die ‘kroonkolonie van Transvaal’.    Die anneksasie en Shepstone se daaropvolgende rol as administrateur in Transvaal (1877–79) het tot aansienlike kontroversie aanleiding gegee.

Kritici wys daarop dat Shepstone ‘n listige, geheimsinnige “Suid-Afrikaanse Talleyrand” was wie se “stygende ambisie” daartoe gelei het dat hy bedrog en intimidasie by die Transvalers gebruik het toe hy hul grond oorgeneem het en dat sy hooghartige, outokratiese heerskappy baie tot die suksesvolle rebellie bygedra het van die Boere (1880–81).

Ná die rebellie is verhoudings tussen die Boere en die Britte vir geslagte lank versuur en vergiftig. Ook gedurende hierdie tyd het Shepstone oorlog teen Cetshwayo se Zoeloe aangehits en was saam met die hoë kommissaris van Kaapkolonie, sir Bartle Frere, grootliks verantwoordelik vir die Britse ultimatum aan die Zoeloe in Desember 1878 en die gevolglike oorlog in 1879.

Shepstone het in 1880 uit die openbare lewe getree, maar het in 1883 kortstondig as administrateur in Zoeloeland gedien, waar die Zoeloe hom “Somtseu” (die “vader van witheid”) genoem het.

*

Tydens die Xhosa-oorlog van 1835 het Shepstone as hoofkwartiertolk op die personeel van die goewerneur, sir Benjamin d’Urban, gedien en aan die einde van die veldtog op die grens gebly as klerk en agent vir die inheemse stamme.    Shepstone trou in 1833 met Maria, dogter van Charles Palmer, kommissaris-generaal in Kaapstad, en het ses seuns en drie dogters gehad. Een van sy seuns is by Isandhlwana vermoor; van die ander seuns was HC Shepstone (geb. 1840) sekretaris vir naturellesake in Natal van 1884 tot 1893;

Theophilus was ook raadgewer van die Swazi’s (1887–1891); en AJ Shepstone (geb. 1852) dien in verskeie naturelle ekspedisies, as assistent-kommissaris in Zoeloeland, in die Anglo Boereoorlog, 1899–1902, en word in 1909 sekretaris vir naturelle sake (Natal) en sekretaris van die Natalse naturelle trust. ‘n Jonger broer van sir Theophilus, John Wesley Shepstone (geb. 1827), het tussen 1846 en 1896 verskeie ampte in Natal gevul in verband met die administrasie van naturelle sake.

Shepstone was aktief in streeksake. Hy het probeer om ’n voorgee op die Ndebele-mense af te dwing ná die dood van hul koning, Mzilikazi, in 1868, wat ’n bron van moeilikheid was vir Mzilikazi se opvolger, Lobengula.

Shepstone het ook met die president van die Boererepubliek (ZAR), Marthinus Pretorius, aanspraak gemaak op ‘n groot deel van die Afrika-binneland wat nie reeds deur Europeërs beset is nie. Hy was teenwoordig by die kroning van die Zoeloe-koning, Cetshwayo, in 1873 en het met hom onderhandel. Ook daardie jaar het Shepstone die aanval op die Hlubi-hoof Langalibalele gelei, wat bevele geïgnoreer het om sy mense se vuurwapens prys te gee.

In 1876 het die Britse koloniale sekretaris, Lord Carnarvon, met Shepstone gekonsulteer oor hoe om ‘n federasie van die Suider-Afrikaanse kolonies die beste tot stand te bring.

&

Tydens die Oorloë

Duitsland en Rusland het die Boere ondersteun, hulle van wapens voorsien, asook militêre sendings en mediese hulp aan die Boererepublieke gestuur. Tussen hierdie skare mense was daar Pole. Baie het individueel gekom om ‘n nasie te verdedig wat hom in ‘n soortgelyke posisie as Pole bevind het.

Gedurende die Anglo-Boereoorlog het sowat 270 Russiese vrywilligers in die geledere van Boere-leërs geveg. In 1900 is Russiese Rooi Kruis en Russies-Nederlandse ambulanseenhede in Suid-Afrika ontplooi, wat mediese bystand aan beide vegters en burgerlikes verskaf het.

Daar was etlike honderde Italianers wat aan die kant van die Boere geveg het. Twee bekende Italiaanse name aan die kant van Britte was Peppino Garibaldi, broerskind van die beroemde Generaal Garibaldi van die Italiaanse Vryheidsoorlog, gebore in Australië uit ‘n Engelssprekende moeder.

Duisende Ierse mans het in die Boereoorlog gedien, insluitend ‘n Ierse Brigade, gelei deur generaal-majoor Fitzroy Hart, wat die Royal Dublin Fusiliers, Connaught Rangers en Royal Inniskilling Fusiliers ingesluit het.

Rebelle uit die Kaapkolonie het hul by die Boere gevoeg.

Swartes het ook saam die Boere geveg.

British horses during the Anglo-Boer wars

*

NA die oorloë

Die verdrag het die Britse militêre administrasie oor Transvaal en die Oranje-Vrystaat erken en ‘n algemene amnestie vir Boeremagte gemagtig. In 1910 is die outonome Unie van Suid-Afrika deur die Britte gestig. Hulle het ook minerale geannekseer in 1902 waarna hulle sedert daardie tyd meer as 400000 immigrante uit Afrika en 60000 Chinese na Suid-Afrika gebring het om in hul myne te kom werk.  Heelwat van die massas immigrante en hul families het hul ook kom vestig in Suid-Afrika maar met tye na hul geboortelande teruggekeer.