*
n Lugfoto wys Sinbad-eiland en die Khaled-brug op die Shatt al-Arab-waterweg, wat op 7 Mei 2022 gevorm is by die samevloeiing van die Eufraat- en Tigris-riviere, in Irak se suidelike stad Basra. Die Tigris- en Eufraat-rivierstelsel staar baie uitdagings in die gesig, soos die afname in waterkwaliteit en -hoeveelheid. Lae waterproduktiwiteit, klimaatsverandering en dambou bedreig die rivierstelsel en lei tot permanente skade aan die natuur, stedelike migrasie en soms gewelddadige konflik in Irak.[1] Hierdie verslag het ten doel om die hoofoorsake van hierdie kwessies uiteen te sit en inspirasie te verskaf vir moontlike oplossings in Irak.
*
Irak lê in die antieke streek van Mesopotamië, wat ‘die land tussen twee riviere’ beteken, ‘n verwysing na die Tigris en Eufraat. Vanuit hul bronne in die berge van Oos-Turkye vloei die riviere deur verskillende lande, naamlik gedeeltes van Turkye, Sirië en Irak voordat hulle by die Irakse stad al-Qurnah saamvloei om die waterweg bekend as die Shatt al-Arab te vorm en uiteindelik in die Persiese Golf uitvloei.
Wes-Iran lê ook in die Tigris- en Eufraatbekken, aangesien verskeie sytakke van die Tigris in die Iranse Zagrosberge ontstaan.
Die Tigris- en Eufraat-rivierstelsel staar baie uitdagings in die gesig, soos die afname in waterkwaliteit en -hoeveelheid. Nie alles is altyd toe te skryf veral aan “globale aardverwarming” nie. Lae waterproduktiwiteit, klimaatsverandering en dambou bedreig die rivierstelsel wat deur verskillende lande kronkel. Dit sal lei tot permanente skade aan die natuur, stedelike migrasie en soms gewelddadige konflik in Irak en al die gebiede wat betrokke is.
Die rivierkom is in verskeie klimaatsones geleë, wat wissel van Mediterreense tot ‘n warm, droë woestynagtige klimaat. In die boonste dele van die kom verseker reën en sneeuval hoë vlakke van neerslag (tot 1 500 millimeter per jaar), terwyl die onderste dele baie lae neerslag ontvang (tot 60 millimeter per jaar).
Die eerste is COP 27 vergadering, wat van 7-18 November 2022 in Sharm al-Sheikh, Egipte, plaasgevind het, het aangedui Egipte en Irak is in soortgelyke situasies, in die sin dat hulle stroomaf is van ‘n land wat groot hoeveelhede water in hidrokragdamme terughou.
Voor die 1960’s was watergebruik nie ‘n bron van spanning tussen Turkye, Sirië en Irak nie, maar met die politieke situasie het alles verander. As gevolg van groeiende bevolkings en tegnologiese vooruitgang het hierdie lande egter eensydige waterontwikkelingsprojekte begin, soos die Kebandam in Turkye en die Taqbadam in Sirië. Turkye en Sirië het hul damme gelyktydig begin gebruik tydens ‘n droogte in 1975, wat amper tot gewapende konflik gelei het. Van die waters het regdeur die lande gevloei vir almal se gebruik.
Die Basra-waterkrisis is ‘n voorbeeld van die haglike toestand van Irakse waterbronne. In 2018 en 2019 is ongeveer 100 000 mense in die hospitaal opgeneem weens ‘n gebrek aan drinkbare drinkwater en ‘n daaropvolgende cholera-uitbraak. Massiewe onluste het uitgebreek in Basra, ‘n goewerneur in die suidooste van Irak wat aan Koeweit grens. ’n Wêreldwye beroering het gevolg oor die toestand van waterbronne in een van Irak se mees bevolkte, olieryke en welvarende streke.
ANTIEKE STEDE
Die rivierstelsel lê in een van die langste voortdurend bewoonde gebiede van die wêreld.
Die antieke stede soos Babilon, Uruk en Nimrud is etlike duisende jaar oud, en die gebied is die tuiste van talle belangrike plekke in die heilige geskrifte van Jode, Christene en Moslems. Deur die loop van millennia het die rivierstelsel dramaties verander. Deur sedimentele navorsing het argeoloë bewyse gevind dat die waterlope verander het, wat historiese tydperke van droogte, oorstromings en (ont)souting bewys het, wat miljoene mense beïnvloed het.
Die rivierstelsel word bevolk deur diverse volke, insluitend Turke, Koerde en Arabiere. Die Eufraat rivier ondersteun die lewensbestaan van ongeveer 60 miljoen mense deur onder meer besproeiing skemas. Die rivierstelsel is ook die tuiste van wild, met die Irakse vleie in die suidooste wat ‘n skouspelagtige vleilandgebied van byna 35 000 km2 vorm.
Dekades van oorlog en ongebreidelde korrupsie het Irak se infrastruktuur verswak. Boere gebruik steeds verouderde en beskadigde besproeiingsinfrastruktuur. Die gebrek aan instandhouding en bestuur van stelsels veroorsaak verlaagde landbou-opbrengste, wat beteken dat selfs meer water verbruik word om die nodige opbrengste te produseer. Verder het versouting en versuiping daartoe gelei dat ongeveer 1,5 miljoen hektaar verlaat is, die ekwivalent van ongeveer 40% van Irakse grond wat geskik is vir verbouing.
Turkye
Turkye het beheer oor sy binnelandse dele van die Tigris en Eufraat gevestig deur dekades van uitgebreide dambou, hoofsaaklik die Güneydoğu Anadolu Projesi (Suid-oostelike Anatoliese Projek, of GAP). GAP is in die 1980’s aangekondig as ‘n program om die besproeiing en hidro-elektriese vermoëns van Turkye se arm suidoostelike streke te verbeter. Die projek het die bou van altesaam 22 damme en 19 kragsentrales oor nege provinsies beoog. Deur dambou het Turkye ook beheer oor sy stroomaf bure gevestig.
*
Die ‘Arabiese gordel’ is geleë in die Hasakah provinsie, en dit maak deel uit van landbougrond wat aan Koerde en Aghas behoort, maar deur die Siriese regering by meer as een geleentheid gekonfiskeer is, en wil voorkom of dit ook by meer as een keer aan ander toegewys is. Intussen duur Turkye se gevegte in die gebiede steeds voort, word die Koerde geteiken om hulle te verwyder.
*
Bronne
The Tigris and Euphrates in Iraq: ‘The Land Between Two Rivers’ Under Threat
https://ascelibrary.org/doi/10.1061/%28ASCE%29HE.1943-5584.0000209
*
Verwante inligting en artikels
KURDISH PEOPLE – KOERDIESE VOLK
Kurdish in shock – human violations by various countries – war crimes
Statelessness – Violation of Human Rights and international crimes
Die ‘Arabiese gordel’ is geleë in die Hasakah provinsie, en dit maak deel uit van landbougrond wat aan Koerde en Aghas behoort, maar deur die Siriese regering by meer as een geleentheid gekonfiskeer is, en wil voorkom of dit ook by meer as een keer aan ander toegewys is. Intussen duur Turkye se gevegte in die gebiede steeds voort, word die Koerde geteiken om hulle te verwyder.
Russia/Turkey on joint patrols in NE Syria
Kurdish – Syria – Turkey – Russian (violation of human rights)
Russian – Turkish – Kurdish – Syria (Sochi “Agreement”)
Turkey – USA (Kurdish conflicts)
*
DIE RIVIERE WAT VLOEI EN PROBLEME VEROORSAAK
ONAFHANKLIK 